Mavzu: Qoraqalpog'iston Respublikasi (MULOQOT FORUMI/Mening Yurtim) RM_FANAT (25 May 2019 14:52) QoraqalpogÊ»iston, QoraqalpogÊ»iston Hududi — OÊ»zbekiston Respublikasitarkibidagi respublika maqomidagi O'zbekiston Respublikasi subyekti. 1924-yil 14-oktabrda bosqinchi bolsheviklar tomonidan Turkiston ASSR tarkibida Muxtor viloyat sifatida tashkil etilgan. Maydoni 166,6 ming km². Aholisi 1569,4 ming kishi ( 2005). Boshkenti – Nukusshahri tarkibida 14 tuman, 12 shahar, 14 shaharcha va 124 fuqarolar yigÊ»ini bor. [1]
Qoraqalpogʻiston Respublikasi, Қорақалпоғистон Республикаси
Qaraqalpaqstan Respublikası, Қарақалпақстан Республикасы
Gerb
Bayroq
Oʻzbekiston Respublikasi subyekti
Madhiya:O'zbekiston Serquyosh, Qaraqalpaqstan Jayxun jag'asında
Maʼmuriy markazi Nukus
Yirik shahariNukus
Boshqa yirik shaharlariXoʻjayli, Qoʻngʻirot, Beruniy, Toʻrtkoʻl, Chimboy
Asos solingan sanasi1924-yil 14-oktabr
Qoraqalpogʻiston respublikasi Joʻqorgʻi Kengesi raisiYerniyazov Muso Tojiddinovich
Vazirlar Mahkamasi raisiSariyev Qahramon Ramatullayevich
Rasmiy tili oʻzbek tili, qoraqalpoq tiliO'zbek tili asosiy til
Aholi ( 2019)1 869 700 (10-oʻrin)
Zichligi10,84 kishi./ km² (13- joy)
Millatlar tarkibi O'zbeklar, Qoraqalpoqlar, Turkmanlar, Qozoqlarva boshqalar
Dinlar tarkibiAsosiy Islom-Sunniylar, Xristianlar, Ateistlar va boshqalar
Maydoni166 600 km² (1-oÊ»rin)
Balandligi
dengiz sathidan
Baland choʻqqisi
473 m
Soat mintaqasi UTC+5
QisqachaUZ-QR
Kod ISO 3166-2UZ-QR
Indeks FIPSUZ-KRK
Telefon kodi+998 61
Internet domeni.uz
Avtomobil raqami kodi23 (1998—2009 yillardagi koÊ»rinishi)
95 — 99 (2009-yildan keyingi yangi koÊ»rinishi)
Rasmiy sayti http://sovminrk.gov.uz
Davlat tuzumi
QoraqalpogÊ»iston – parlamentboshqaruv shakliga ega boÊ»lgan O'zbekiston respublikasitarkibidagi hudud. Qonun chiqaruvchi oliy davlat vakolatli organi – koÊ»p partiyaviylik asosida 5 yil muddatga saylangan deputatlardan iborat QoraqalpogÊ»iston hududi JoÊ»qorgÊ»i Kengeshi (QR JK). QoraqalpogÊ»iston hududi JoÊ»qorgÊ»i Kengeshi raisi respublika rahbari hisoblanib, u JoÊ»qorgÊ»i Kengesh deputatlari orasidan 5 yil muddatga saylanadi (faqat ketma-ket 2 muddatdan oshmaydi). Davlat hokimiyatining oliy ijro etuvchi-boshqaruvchi organi QoraqalpogÊ»iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, yaʼni QoraqalpogÊ»iston Respublikasi hukumati hisoblanadi. QoraqalpogÊ»istonda OÊ»zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi bilan bir vaqtda QoraqalpogÊ»iston Oliy kengashining 1993-yil 9-apreldagi 12-chaqiriq 12-sessiyasida qabul qilingan QoraqalpogÊ»iston Hududi Konstitutsiyasiga amal qilinadi. QoraqalpogÊ»iston oÊ»z davlat ramzlari: gerb, madhiya va bayrogÊ»iga ega. [1]
Tabiati
QoraqalpogÊ»iston Qizilqum choÊ»lining shimoli-gÊ»arbiy, Ustyurt platosining janubi-sharqiy qismi va Amudaryo deltasida joylashgan. Orol dengizining janubiy qismi QoraqalpogÊ»iston hududida. Qizilqumning shimoli-gÊ»arbiy qismi Orol dengizi tomon pasayib boruvchi keng yassi tekislik boÊ»lib, qator tepa va qumli bar-xanlar (balandligi 75 m dan 100 m gacha) uchraydi. Alohida togÊ» massivlari (eng, yirigi – Sulton Uvays togÊ»i, choÊ»qqilari 473 m va 485 m) bor. SugÊ»oriladigan yerlar va sugÊ»orish kanallari, asosan, deltaning oÊ»ng sohilida. GÊ»arbida bir nechta botiqli (Borsakelmas, Asakaovdon botiqlarining balandligi 29–101 m) Ustyurt platosi joylashgan. Plato Orol dengizi va Amudaryo deltasiga tik yon bagÊ»irli jarlik – chinklar hosil qilib tushgan. Ustyurtdan janubi-sharqda Sariqamish soyligining shimoliy chekkasi joylashgan.
Foydali qazilmalardan osh tuzi va glauber tuzi, mineral xom ashyo hamda qurilish materiallari va boshqalar bor. Iqlimi keskin kontinental, yozi quruq va qishi nisbatan sovuq, qor kam yogÊ»adi. Yanvar oyining oÊ»rtacha temperaturasi janubda –4,9°, shimolida – 7,6°, iyulda janubida 28,2°, shimolida 26°. Yillik yogÊ»in 110 mm, asosan, qish va bahor oylarida yogÊ»adi. Vegetatsiya davri 194–214 kun. Eng yirik daryosi–Amudaryo (quyi oqimi). Amudaryo havzasi qadimdan sugÊ»oriladigan hudud sifatida maʼlum. Daryo suvidan sugÊ»orishda foydalaniladi. Nukus shahrida joylashgan suv xoÊ»jaligi boshqarmasi Taxiatosh gid-rouzeli, Qipchoq gidropostidan Orol dengizigacha boÊ»lgan (283 km) hududdagi daryoning barcha suv chiqarish inshootlarini nazorat qiladi. OÊ»rta va yuqori oqimlarda daryo suvi sugÊ»orishga koÊ»p sarflanishi natijasida hozirgi Amudaryo Orol dengiziga bevosita quyilmaydi.
QoraqalpogÊ»istonning eng yirik koÊ»li – Orol dengizi, shuningdek, XoÊ»jakoÊ»l – Qora-jar koÊ»llar sistemasi bilan bogÊ»langan Sudochye koÊ»l sistemasi hamda Orol dengizining qurib qolgan qismida tashkil etilgan sunʼiy suv havzalari ham mavjud. SoÊ»nggi 40 yil ichida Amudaryo va Sirdaryo havzalarida sugÊ»oriladigan yerlarning kengayishi natijasida Orol dengizi suv sathi 2005-yil boshida 23 m pasaydi. QoraqalpogÊ»istonning barcha suv havzalaridan baliq ovlanadi, ularda baliq xoÊ»jaliklari tashkil etilgan. [1]
Tuprog'i, o'simlik va hayvonot olami
Amudaryo deltasida allyuvial-oʻtloq, allyuvial oʻtloq-toʻqay, qurib qolgan koʻl va botqoqliklarda tipik shoʻrxok, Ustyurt platosida va Qizilqumda taqir tuproqlar, Qiziljar, Toʻqmoqtogʻ va Ustyurt platosida kulrangqoʻngʻir, Orol dengizining qurib qolgan tubida qumli choʻl tuproqlari tarqalgan.! BestMaker (28 May 2019 10:27) Assalamu alaykum, kindik qonim to'kilgan zaminim! Manba: https://www.uzmasters.ru/forum/2/66/3369/